Aan het woord is.....opinie van Henny Miltenburg, ex vicevoorzitter van de BNB

Tijden veranderen, nieuwe taken, rollen, functienamen en competentieprofielen

Van bestekschrijver en bestekdeskundige naar bouwspecificatiedeskundige.

Een belangrijke klassieke rol of taak in het met name nieuwbouwproces is het opstellen van het bouwcontract, de overeenkomst van aanneming van werk, tussen een opdrachtgever en een aannemer. Tot voor kort was het bestek een veelgebruikte invulling daarvan en de degene die hierin een flink aandeel had met het zogenaamde bestekboek waren de bestekschrijvers en bestekdeskundigen.

Nu zijn er de laatste tijd opvattingen en discussies gaande in het veld, over 3d-modelling als onderdeel van Bimmen, aangaande de wel of niet toegevoegde waarde nog van vakgebied "specificeren". Het middel bestek als klassiek bouwcontract en de rol bestekschrijven en de taak van het schrijven van een bestek, zouden overbodig zijn in het hedendaagse tijdperk van 3d modelleren, waardoor de bestekschrijver en bestekdeskundige eerdaags overbodig zouden worden en, eufemistisch gezegd, enkel nog terug te vinden zouden zijn op een braderie ergens tussen de klompenmaker en rietvlechter, zo lijkt men te suggereren. Maar is dit wel zo?

Tijden veranderen. Thans is het bestek nog steeds een belangrijk aanbestedingsstuk, maar inderdaad zeker niet meer het enigste. Dit in tegenstelling tot vroeger, zeg maar gemakshalve tot voor 2000, waar het nagenoeg altijd een bestek was wat werd aanbesteed. De werkbeschrijving daarin noemen we heden ten dage de Technische Specificatie, een aanbestedingsbegrip. De oude naam bestekfase, waarna de prijs- en contractvorming geopperd was, heet al enige jaren de Technisch Ontwerp fase. Wijzigingen die van invloed zijn op de naam en werkzaamheden van de klassieke bestekschrijver en bestekdeskundige.

Tijden veranderen. Het ontwerpproces is veelal, onder het mom van “beter ten halve gekeerd dan ten gehele gedwaald”, al deccenia gefaseerd. Hierbij blijkt in de praktijk vaak dat iedere fase zijn eigen “cultuur” kent qua informatievastlegging en overdracht daarvan, waardoor er bij iedere faseovergang een faalmoment lijkt te zijn. Systems Engineering is, desgewenst als onderdeel van het BIMmen, een werkwijze waarbij alle fasen gestructureerd worden ingevuld en doorlopen. Projectinformatie in de vorm van gespecificeerde specificaties, eenduidig gegenereerd en geclassificeerd en zodoende optimaal herbruikbaar in een opvolgend fase, geheel onafhankelijk van het moment van selecteren en contracteren. Het opstellen van dergelijke "groeispecificaties" is een geheel nieuwe taak in de Nederlandse bouwsector, met name aan de B&U kant waarbij de rol van de bestekschrijver vooralsnog niet of nauwelijks in beeld is. Deze nieuwe specificerende rol, anders dan in de TO-fase, ligt daarentegen wel in het verlengde van de werkzaamheden van met name de bestekdeskundige.

Tijden veranderen. Een (aannemings)overeenkomst kan ook eerder in het ontwerpproces, zelfs tot in de pre-ontwerpfase, worden overeengekomen (turn-key, bouwteam etc.). Een dergelijke “niet bestekovereenkomst” bestaat ook grotendeels uit technische specificaties, doch vaak anders, abstracter en meer functioneel geformuleerd, dan in een klassieke werkbeschrijving waarin middelen samen met arbeid (activiteit) geclusterd worden naar bouwdeel(component), geclassificeerd naar technieken, prestatiegericht worden gespecificeerd. In het laatste geval worden veelal de paritaire voorwaarden, de welbekende UAV 2012 voorwaarden, daaraan gekoppeld en in het geval van de 1e situatie de UAV-gc voorwaarden. Deze nieuwe “niet bestekschrijf rol”, het maken van o.a. technische specificaties, ander dan voor een bestekscontract in de voormalige besteksfase, ligt daarentegen wel in het verlengde van de werkzaamheden van de bestekdeskundige.

Tijden veranderen. Waar men in de bouwsector pleegt te spreken over (bouw)materialen, (installatie)artikelen, zand, grond, planten en dergelijke zijn de officiële woorden in wet- en regelgeving onder meer bouwstoffen, goederen en bouwproducten. Dit hedendaagse jargon vraagt van de bestekdeskundige kennisverdieping- verbreding op voorgenoemd gebied maar zeker ook op juridisch gebiedd, rollen die in het verlengde liggen van de werkzaamheden van de bestekdeskundige.

Tijden veranderen. Bestekschrijvers en bestekdeskundigen werden en worden veelal gevraagd voor het opstellen van een groot deel van het bestek, bijvoorbeeld enkel het bouwkundige deel van een project, het zogenaamde bestekboek. Het specificeren, en desgewenst op basis daarvan selecteren en contracteren, van bouwinformatie, in de breedste zin van het woord, is echter waar het heden ten dage om draait. Deze nieuwe specificerende en contracterende rol ligt in het verlengde van de werkzaamheden van de bestekdeskundige.

Tijden veranderen. Heel vroeger was het bestek een voornamelijk geschreven technisch document. De voorwaarden, ook wel conditiën genoemd, waren daarin marginaal en zaten fysiek vaak achterin het bestek ingebonden. Thans spreken partijen zich steeds vaker aan op hun verplichtingen en verantwoordelijkheden. Dit vraagt om kwalitatief goede eenduidige opgestelde contractteksten. Deze vergaande bouwrechtelijke juridische rol ligt in het verlengde van de werkzaamheden van de bestekdeskundige. Kortom, tijden veranderen maar de kennis en kunde van het efficiënt en doelmatig specificeren, zowel op technisch als juridisch vlak, zal altijd blijven bestaan. Sterker nog, voor het goed "handen en voeten geven" aan een gedegen systems engineeringsproces is de bouwspecificatiedeskundige onontbeerlijk. Bij het systeemdenken volgens SE gaat men primair uit van een parallel iteratief gestructureerd proces van specificeren, (functioneel- en/of prestatiegericht), ontwerpen (modelleren), de geometrie. Daar zou je nog een derde discipline aan kunnen toevoegen, namelijk de calculatie. Of nog specifieker, eerst de rol specificeren en calculeren en dan pas de rol ontwerpen, alle drie gelijktijdig optrekkend van grof naar fijn. Het zogenaamde eisen (technisch en financieel) gestuurd ontwerpen. Bij deze werkwijze is de moeder van alle projectspecificaties het programma van eisen (en wensen), een specificatiedocument pur sang en daaraan gekoppelde haalbaarheidsonderzoek. In het kader van de Wet Kwaliteitsborging zijn de gebouwdossiers, voor bevoegd gezag en consument, ook goed voor te stellen als een gebouwintegraal digitaal specificatiedocument in plaats van een “digitale ordners” vol met een stel onsamenhangende pdf-files.

Thans, in de huidige procesgang, lijkt het alsof we het paard achter de wagen spannen, eerst enigszins ongefundeerd modeleren op basis van het PvE, sorry voor mijn woordkeuze, en dan pas wat gekozen is wollig vastleggen in een SO specificaties in Word o.g., waarna een VO model wordt gemaakt en dan pas weer een VO specificatie etc. etc. Vanuit het DO komt dan opeens de STABU- en RAW-besteksystematiek om de hoek zetten en, uit het niets zo lijkt, de functionaris bestekschrijver of bestekdeskundige. De omgekeerde en onwenselijke werkwijze mijns inziens. Betuttelend verwoord komt dit neer op geeltjes plakken met tekst op een maquette om duidelijk te maken dat er een plint zit, welke reeds gekozen is als randafwerking, doch welke, om tal van plausibele redenen zoals rekenkracht en honorarium, niet is gemodelleerd. Linken van informatie is weliswaar de juiste gedacht maar dan wel van specificatie en calculatie naar ontwerp warbij we continu terugkoppelen daarbij naar de topeisen vanuit het PvE middels een verificatie en validatieproces.

Tijden veranderen. De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen, BNB, was aanvankelijk opgericht voor de fijnproevers onder de bestekschrijvers maar ook als een soort vakbond tegenover het bolwerk STABU. Thans staat de BNB voor belangenbehartiging en het kennis vergroten van haar leden, van dit de laatste jaren sterk aan verandering onderhevige beroep, voor zowel de B&U- als GWW-sector en de daarvan afgeleide specifieke vakgebieden. Deze nieuwe inspirerende rol haakt beter in op werkzaamheden van een toekomstbestendige bestekdeskundige, de bouwspecificatiedeskundige.

Tijden veranderen. De BNB is als ”Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen” in 2001 opgericht. Nieuwe taken rollen vragen om nieuwe functionarissen en dus ook om bijbehorende nieuwe namen. Derhalve is de naam van de BNB een aantal jaren geleden, mede op voordracht van ondergetekende, in “Beroepsvereniging Nederlandse Bouwspecificatiedeskundigen” gewijzigd. Deze nieuwe naam past veel beter in het verlengde van de nieuwe naam voor bestekdeskundige en is duurzaam toekomstgericht, zo is de gedachte.

De Bouwspecificatiedeskundige, de leden van de Beroepsvereniging Nederlandse Bouwspecificatiedeskundigen (BNB), zijn veelal, indirect en direct, opgeleid door Aspectibus, waarbij deze auteur als hoofddocent een groot aandeel had en nog steeds heeft. Weet u ze te vinden?